Tek Düzen Muhasebe Sistemi

TEKDÜZEN MUHASEBE SİSTEMİ


Finansal analizi yapılacak finansal tabloların; karşılaştırılabilirliklerini sağlamak için aynı şekilde ve aynı anlayışla hazırlanmış olmaları gerekir. Bu nedenle, analiz edilecek finansal tabloların “tekdüzen” bir standartta hazırlanmalarını gerektirmektedir.

STANDART ORANLARIN BELİRLENMESİ

Finansal tabloların analiz tekniklerinden biri olan oran analizi ile elde edilen sonuçların; anlamlı bir şekilde yorumlanabilmesi için ilgili oranın standardının bilinmesi gerekir. Oran analizi ile hesaplanan herhangi bir oran, bu oranı karşılaştırabilecek bir standart oranın olmaması durumunda fazla bir anlam ifade etmeyebilir.

Oran analizinde, hesaplanan oranların karşılaştırılarak daha anlamlı bir şekilde yorumlanabilmesi için kullanılan standart oranlar başlıca dört farklı yöntemle elde edilmektedir. Standart oranlar şunlardır:

1. Tarihi Standart Oranlar,

2. Sektör veya Sanayi Standart Oranları,

3. İdeal veya Hedef Standart Oranlar,

4. Bütçe Standart Oranları.



TARİHİ STANDART ORANLAR

Tarihi standart oranlar hesaplanırken, işletmenin geçmiş dönemlerindeki finansal tablolarından elde edilen değerlerin ortalamaları bulunur. Ortalamaların hesaplanmasında kaç dönemin kullanılacağı konusunda bir görüş birliği yoktur. Bir başka ifade ile tarihi standart oranların hesaplanmasında kaç dönemin verilerinin kullanılması gerektiğine ilişkin bir standart yoktur.

Tarihi standart oranlar, işletmenin cari dönemine ilişkin durumların, geçmiş dönemlere göre nasıl bir değişim geçirdiğini değerlendirmek amacıyla yapılan analizler için daha uygundur.

SANAYİ VEYA SEKTÖR STANDART ORANLARI

Sanayi veya sektör standart oranları, işletmenin içinde bulunduğu sektördeki işletmelerin finansal tablolarındaki veriler üzerinden, her bir dönem için hesaplanan ortalamalardır.

Örneğin, tekstil sektöründeki bir işletmenin 2005 yılına ait oranları, tekstil sektörünün 2005 yılı standart oranları kullanılarak karşılaştırma yapılmalı ve yorumlanmalıdır.

İDEAL VEYA HEDEF STANDART ORANLAR

İşletmenin yer aldığı sektörde bulunan en başarılı bir işletmenin veya birkaç başarılı işletmenin finansal tablolarından yararlanılarak hazırlanan oranlardır. Bu oranların hesaplanmasında kullanılacak tabloların ait olduğu şirket sayısı finansal tablolar analizinin yapılma amacına göre değişebilir. Ayrıca ideal veya hedef standart oranlar da dönemden döneme değişebilmektedir.

İdeal veya hedef standart oranlar, genellikle, işletmenin hedeflediği bir düzeye göre hangi konumda olduğunu göstermek amacıyla yapılan analizlerde kullanılmaktadır.

BÜTÇE STANDART ORANLARI

Bütçe sistemi uygulayan işletmelerde, bütçelenen dönem sonunda gerçekleşeceği varsayılan finansal tablo verileri kullanılarak hesaplanan oranlar, bütçe standart oranları olarak isimlendirilmektedir.

Bütçe standart oranları, işletmenin bütçe hedeflerine ne ölçüde ulaşıldığını ortaya koyma amacı ile yapılan analizler için daha uygundur.